OOG-methodiek: Hoe ga je cultuursensitief om met onbegrepen gedrag?

Gepubliceerd op: 13-01-2025

Laatst bijgewerkt op: 13-01-2025

Niet passende zorg en ondersteuning bij onbegrepen gedrag bij thuiswonende ouderen met dementie en een migratieachtergrond komt regelmatig voor. Dit kan leiden tot crisissituaties en dat kan weer leiden tot versnelde verpleeghuisopnames. De erkende interventie OOG-methodiek is er dan ook om professionals te ondersteunen in het cultuursensitief omgaan met onbegrepen gedrag.

De erkenningscommissie Ouderenzorg van Vilans heeft onlangs de interventie OOG-methodiek erkend als goed onderbouwd. De interventie is dan ook opgenomen in de Databank erkende interventies. De OOG-methodiek is ontwikkeld door Hogeschool Windesheim in samenwerking met onder andere Hogeschool InHolland en de zorgorganisaties Carintreggeland en Cordaan. De OOG-methodiek ondersteunt professionals in de extramurale dementiezorg. Denk hierbij aan casemanagers, verpleegkundigen, wijkverpleegkundigen en sociaal werkers.

Aanpak

De methodiek geeft handvatten hoe deze professionals mensen met dementie en een migratieachtergrond bij onbegrepen gedrag kunnen begeleiden. Het gaat hierbij ook om de begeleiding van de mantelzorger. De OOG-methodiek richt zich op het wegnemen van handelingsverlegenheid bij de professional. De methodiek bestaat uit het methodisch toepassen van 5 aandachtspunten van cultuursensitief omgaan met onbegrepen gedrag. Namelijk:

de cultuursensitieve basishouding
elkaar ontmoeten
samenspel met de mantelzorger
bespreken van onbegrepen gedrag
omgaan met crisissituaties

Materialen

Professionals ontwikkelen de benodigde vaardigheden met een training. De materialen bestaan uit een handreiking en een zelfscan met de 5 aandachtspunten. Daarnaast is er een trainingshandleiding met uitbreide beschrijving voor de organisatie en inhoud van de training. Een artikel over de OOG-methodiek met begeleidende kennistoets bereidt professionals voor op de training. Voor organisaties is er een implementatiehandleiding beschikbaar.

Onderzoek

Bij de ontwikkeling en de testfase van de OOG-methodiek hebben in totaal 30 professionals de methodiek toegepast bij naar schatting 72 van hun cliënten en mantelzorgers. Alle deelnemers hebben voorbeelden kunnen geven waaruit blijkt dat ze anders zijn gaan denken of handelen na reflectie op basis van de methodiek. Ook al hebben de deelnemers de methodiek niet altijd bewust toegepast. De professionals ervaren minder handelingsverlegenheid in het contact met cliënten met een migratieachtergrond en weten beter hoe en welke vragen ze kunnen stellen om het contact te verbeteren.

Oordeel erkenningscommissie

De commissie is enthousiast over deze cultuursensitieve methodiek. Het cultuurspecifieke aspect komt in de verschillende onderdelen goed aan bod. De OOG-methodiek is een praktische en levendige interventie die met beperkte middelen goed kan worden ingezet. Er zijn zeer goede en duidelijke trainingsmaterialen beschikbaar en ook veel materialen voor implementatie. De onderbouwing is helder opgebouwd.

Een voorbeeld uit de praktijk

Meneer Y. is 75 jaar oud, van Marokkaanse afkomst en heeft dementie. Hij woont samen met zijn vrouw en heeft 3 zoons en 1 dochter. Zij zijn allemaal betrokken als mantelzorgers. Recentelijk is de thuiszorg ingeschakeld. Meneer is ontremd in zijn gedrag door zijn dementie. Zo kan hij heel boos reageren, maar ook seksueel ontremd gedrag vertonen, vooral als hij door thuiszorgmedewerkers gewassen wordt. Daarbij voelen de thuiszorgmedewerkers zich op de vingers gekeken door mevrouw, die overal bovenop zit.

Met de OOG-methodiek in het achterhoofd gaat de zorgverlener het gesprek aan met de familie. De zorgverlener ‘ontmoet’ allereerst alle familieleden. Wie zijn ze en wat is hun band met hun vader? De zorgverlener benoemt dat ze ziet dat mevrouw veel voor meneer doet. Samen stemmen zij af dat mevrouw bepaalde taken krijgt in de verzorging. De zorgverlener legt uit hoe de boosheid van meneer kan passen bij de ziekte dementie en geeft een aantal tips over hoe om te gaan met het gedrag. De relatie verbetert voor iedereen door een aantal elementen die de professional toepast. Namelijk: goed luisteren, een open houding en met respect kijken naar waarden en gewoontes. Daarnaast hebben de mantelzorgers een belangrijke rol in het zorgproces.

Bekijk ook de andere interventies

In de gehandicapten- en ouderenzorg zijn er veel doeltreffende interventies. In onze databank vind je alle erkende interventies gemakkelijk terug en kun je ze met elkaar vergelijken. Het erkenningstraject geeft je de zekerheid dat de interventies goed toe te passen zijn in de praktijk. Van alle erkende interventies is er minimaal een goede beschrijving en een handleiding voor uitvoerders beschikbaar. Ook is er altijd een procesevaluatie aanwezig die inzicht in praktijkervaringen geeft. Ben jij ook benieuwd naar andere interventies? Bekijk de interventies in de databank.

Heb je zelf goede ideeën? En wil je ook een interventie laten erkennen?

Heb jij zelf een succesvolle aanpak of methodiek ontwikkeld voor de gehandicapten- of ouderenzorg? En is jouw interventie dus ook interessant voor anderen? Meld deze dan aan voor het erkenningstraject. Zo maken we samen de zorg beter!