Samen zorgen: wat helpt, en wat niet?

De onderzoekers constateren dat samenwerking alleen succesvol kan zijn wanneer die op drie verschillende niveaus gestalte krijgt. Zij noemen dat micro-,  meso-  en  macroniveau. Op microniveau gaat het over de rollen en onderlinge afstemming van zorgmedewerkers, naasten en vrijwilligers. Mesoniveau zijn de thema’s die spelen op  team-,  afdelingsniveau  of  organisatieniveau, zoals de  werving  van  vrijwilligers,  werkdruk onder zorgmedewerkers, de rol van het management en beleid realiseren. Thema’s op macroniveau zijn de organisatie-overstijgende zaken: verbinding met de wijk en cultuurverandering.

Wij vroegen de onderzoekers wat hen het meeste opviel en welke tips zij hebben voor zorgmedewerkers.

Wat vonden jullie het meest opvallend?

Aukelien Scheffelaar: ‘Hoe belangrijk het is om niet alleen oog te hebben voor de vragen en behoeften van zorgmedewerkers, naasten en vrijwilligers maar ook voor het draagvlak bij het management en afspraken op beleidsniveau. Alleen met de inzet en samenwerking van al deze partijen kan samen zorgen vormkrijgen en dat vraagt om nieuwe manieren van werken.’

Loreen Loman: ‘Ja, precies! Als alle lagen van organisaties het echt samen doen, worden de acties van iedereen versterkt. En vergeet vooral ook niet hoe belangrijk de verbinding met de wijk is. Het is voor de kwaliteit van leven van ouderen heel belangrijk dat zij hun activiteiten buiten het verpleeghuis kunnen blijven doen, ook als ze in een verpleeghuis zijn gaan wonen.’

Als je de zorgverlener één tip mag geven, welke zou dat dan zijn? 

Aukelien Scheffelaar: ‘Ga al voordat een nieuwe bewoner verhuist naar het verpleeghuis op bezoek in de oude woning voor een kennismaking en maak na de verhuizing contact met naasten van een nieuwe bewoner. Omarm vervolgens de eigen initiatieven van familieleden en vrijwilligers.’

Loreen Loman: ‘Leer elkaar kennen van mens tot mens om te investeren in de samenwerking. Een mantelzorger is meer dan alleen de mantelzorger van de cliënt. Als je je in de ander verdiept, begrijp je elkaar beter en voorkom je misverstanden en onjuiste verwachtingen. En ook de cliënt heeft een levensgeschiedenis die waardevol is om te leren kennen om passende zorg te leveren.’

11 tips voor samen zorgen

Verwelkomen van nieuwe bewoners 

1. Ga op bezoek bij de nieuwe bewoner in zijn oude woning voor het intakegesprek. Zo komt het dagelijks leven de nieuwe bewoner ter sprake. 
2. Breng samen in kaart welke mensen voor iemand dierbaar zijn Welke personen zijn belangrijk voor deze cliënt? 
3. Verwelkom het netwerk actief na de verhuizing Deel bijvoorbeeld verhuiskaarten uit met een uitnodiging om eens langs te komen. 
4. Schets na het begin duidelijke verwachtingen. Leg uit dat participatie geen verplichting is, maar wel bijdraagt aan de kwaliteit van leven. 

Samen zorgen 

1. Leg gemaakte afspraken goed vast. Afspraken maken en vastleggen in het zorgleefplan bevordert de samenwerking. 
2. Ga na wat elke bewoner leuk vindt. Minder grootschalige activiteiten maar activiteiten die aansluiten op de interesses van de cliënt. 
3. Match vrijwilligers aan taken en bewoners. Wat kan en wil een vrijwilliger en wat heeft een bewoner nodig?  
4. Leer van je collega's. Inspireer elkaar! 

Tips voor managers en bestuurders 

1. Formuleer een duidelijke visie op samen zorgen. Maak de reden voor participatie duidelijk en maak de (juridische) grenzen zichtbaar. 
2. Ondersteun en waardeer vrijwilligers continu. Investeer in je vrijwilligers: zaken als waardering, informatie, facilitering en afstemming moeten op orde zijn. 
3. Breng de successen in beeld. Dit verhoogt het enthousiasme!

Lees meer op de website van Waardigheid en trots. 

Samenwerken met informele zorg

Het onderzoek is uitgevoerd vanuit het programma Waardigheid en trots voor de toekomst, dat helpt de langdurende zorg voor ouderen toekomstbestendig te maken. Vilans voert dit uit in samenwerking met het ministerie van VWS. ‘Wij ondersteunen organisaties in het ‘samen zorgen’, brengen kennis, tools en interventies onder de aandacht en organiseren webinars over dit onderwerp’, vertelt Chantal Hillebregt. ‘Onze leer-doedeeltrajecten ‘Samenwerken met Informele Zorg’ zijn enthousiast ontvangen. Voor ons actieonderzoek ‘Samen zorgen’ hebben we nu bij drie organisaties een Team van de toekomst samengesteld: een team van naasten, vrijwilligers en zorgmedewerkers. Samen zetten ze concrete acties in om de samenwerking te verbeteren en te versterken. Meer informatie over het thema ‘Samenwerken met informele zorg’ is te vinden op de website van Waardigheid en trots.