Kennis over ernstig meervoudige beperkingen (EMB) ligt voor het oprapen

Mensen met een ernstig meervoudige beperking communiceren niet zoals de meeste mensen gewend zijn. Begeleiders lopen regelmatig tegen vragen op als: Wat bedoelt mijn cliënt? Wat vindt hij leuk? Hoe kan ik haar leven plezieriger maken? Dit zijn maar een paar van de 1001 vragen waarmee professionals die mensen met EMB ondersteunen mee worstelen.

Maar zoals het vaker gaat; als er in Maastricht een vraag gesteld wordt, is er mogelijk in Groningen al een antwoord op gevonden. Hoe breng je die twee bij elkaar? Het Kennisplein Gehandicaptensector zocht in opdracht van ZonMw uit wat nou eigenlijk de kennisvragen zijn van zorgprofessionals en welke kennisproducten zij gebruiken. En waar ze hun informatie vandaan halen. Een kloek rapport was het resultaat. 

Overzicht kennisproducten verpakt in een leidraad

Konden professionals daar direct mee aan de slag? Nee, daarvoor was het nodig het overzicht thematisch in een zogenaamde leidraad te verpakken. In 2018 publiceerde het Kennisplein Gehandicaptensector de leidraad EMB in het vizier. De leidraad is een online bundeling van bestaande kennis en presenteert 115 zorgvoorbeelden. Met de kennisproducten uit deze leidraad kunnen professionals de ondersteuning van hun cliënten verder vormgeven, toetsen en onderbouwen. Kennisproducten is wellicht jargon in onderzoeksland. Waar je die term tegenkomt kan je een veelheid van producten invullen: instrumenten, handleidingen, methodes, praktische tools en praktijkvoorbeelden.

Als implementatiesspecialist bij ZonMw houd ik me al jaren bezig met kennisbenutting in de praktijk. Het gebruik van de kennisproducten die in de leidraad EMB staan heeft dus mijn volle aandacht. Ik vind het geweldig om te zien dat meer dan 300 professionals meegewerkt hebben om al die kennis te delen met hun zorgbroeders en -zusters. De gemeenschappelijke wens is immers: beter kunnen zorgen voor onze cliënten. 

Goede voorbeelden toegankelijk gemaakt

Waar het dus op neerkomt is dat begeleiders in de zorg via deze leidraad op een laagdrempelige manier adequate kennis en goede voorbeelden van hun collega’s in het land kunnen vinden. Het is net zoals de beroemde woorden van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo: ‘Beelden worden niet gemaakt, ze moeten worden bevrijd uit marmer.’ Zo is het in mijn ogen ook met deze kennis en mooie voorbeelden. Ze waren er al en zijn nu voor iedereen toegankelijk gemaakt. 

Naar aanleiding daarvan hebben professionals van een aantal praktijkorganisaties samen met een coach hun eigen vraagstuk geformuleerd. Wat willen wij nog meer weten over zorgen voor mensen met EMB? Geïnspireerd door de vraagstukken en genoemde kennisproducten uit de leidraad, werden zo nog meer nieuwe kennisproducten ontwikkeld. Deze zijn vervolgens toegevoegd aan het overzicht dat er al lag. 

Lepels, vorken en apps

Er zijn spelletjes, inspirerende filmpjes, theatervoorstellingen, boeken en feestjes te vinden in de leidraad. Je kan het zo gek niet bedenken. Neem het ‘bewustwordingsbestek’. Op de messen, lepels en vorken die voor de cliënten worden gebruikt staan vragen gedrukt als ‘Wacht jij lang genoeg?’ of ‘Is de substantie goed?’. Of neem de Hi Sence-app. Dertig dagen lang beantwoordt de zorgprofessional via deze app vragen over de bejegening van de cliënt. Met behulp van beide tools word je je als zorgprofessional meer bewust van je handelen. En krijgt de cliënt meer bewuste aandacht en meer regie. 

Ook is er een app die het makkelijk maakt om bij onbegrepen gedrag videobeelden van de cliënt op te nemen en naar een naaste te sturen. Deze kan dan helpen het in de video getoonde gedrag van de cliënt te duiden, aangezien de naaste de cliënt het beste kent. Een mooie manier voor zorgprofessionals om mensen met EMB nog beter te leren kennen, te begrijpen en uiteindelijk beter te kunnen begeleiden. 

Signalen over het gebruik van de aangeboden kennis

Al deze prachtige en creatieve kennisproducten staan hapklaar op het Kennisplein Gehandicaptensector te wachten om gebruikt te worden bij instellingen in heel Nederland. Toch bereiken mij signalen van zorgmanagers en -professionals dat zij nog onvoldoende gebruik maken van de producten uit de leidraad. Hoe kan dat, als je alles voorhanden hebt én je wil graag zo goed mogelijke zorg bieden? Daar ben ik ontzettend nieuwsgierig naar. Samen met mijn collega’s van het programma Gewoon Bijzonder en andere professionals in de zorg ga ik op zoek naar het antwoord op die vraag. U hoort nog van mij! 

Wilt u meedenken over dit onderwerp? Ik nodig u daartoe van harte uit. U kunt mij per mail bereiken.

Auteur: Marie-José van Rooy