Ontmoetingscentra effectief bij mensen met dementie en hun mantelzorgers

Tijdig begeleiding en ondersteuning bieden aan mensen met dementie en hun mantelzorgers, zodat zij kwaliteit van leven blijven ervaren. Dat is het doel van de interventie Ontmoetingscentra. De interventie is onlangs hererkend met ‘sterke aanwijzingen voor effectiviteit’ door de landelijke erkenningscommissie ‘Langdurende ouderenzorg' van Vilans.

Ontmoetingscentra richten zich op thuiswonende mensen met een lichte tot matige ernstige vorm van dementie en hun mantelzorgers. Uit onderzoek blijkt dat de interventie een positief effect heeft op gedrags- en stemmingsontregelingen bij mensen met dementie, vooral op het gebied van inactiviteit, niet-sociaal gedrag en depressie. Ook zorgt de interventie voor een grotere mate van zelfwaardering. Mantelzorgers ervaren meer gevoel van competentie en voelen zich minder belast. Tot slot blijkt dat de interventie leidt tot uitstel van verpleeghuisopname. In de ontmoetingscentra werkt een vast team van professionals en vrijwilligers. Inmiddels zijn er 178 ontmoetingscentra in Nederland. 

Internationale studies 

Ontmoetingscentra is de eerste interventie die in 2014 erkend is door de erkenningscommissie van Vilans. Op 3 juli is dat inmiddels zeven jaar geleden. ‘Toen was het een erkenning met “goede aanwijzingen voor effectiviteit’’, vertelt Rose-Marie Dröes, professor psychosociale hulpverlening bij dementie bij de Amsterdam Universitair Medische Centra (AUMC) en ontwikkelaar van de interventie. ‘Inmiddels is dit dus “sterke aanwijzingen” geworden. Dit komt omdat we inmiddels ook een internationale studie hebben uitgevoerd naar ontmoetingscentra, volgens het Nederlandse model, in Italië, Polen en Engeland. De resultaten zijn vergelijkbaar, waardoor we de effecten nog beter kunnen onderbouwen.’

Uitbreiding met individueel ondersteuningsprogramma 

De hernieuwde erkenning geldt mede voor het geïndividualiseerde ondersteuningsprogramma dat onlangs is toegevoegd en uit drie nieuwe interventies bestaat. Met DemenTalent worden mensen met dementie op basis van hun talenten actief als vrijwilliger in de samenleving. Dementelcoach biedt mantelzorgers ondersteuning door een aantal gesprekken met een vaste coach. En door de STAR e-learning kunnen mantelzorgers hun kennis en vaardigheden verbeteren in de zorg aan mensen met dementie. 

Gecombineerd programma relatief goedkoper 

Dröes: ‘We hebben ook onderzoek gedaan naar de combinatie van ontmoetingscentra en dit geïndividualiseerde ondersteuningsprogramma. Hieruit blijkt zelfs nog een gunstiger effect op de zelfwaardering en gedrags- en stemmingsontregelingen bij mensen met dementie en op de gevoelens van belasting van de mantelzorger die hiermee gepaard gaan. Bovendien is het ook nog eens relatief goedkoper.’

Opgenomen in Nationale Dementiestrategie

Dröes: ‘Het onderzoek en de erkenning heeft ons veel opgeleverd. We merken vooral dat je hierdoor het beleid positief kan beïnvloeden doordat je verhaal sterker wordt. Zo staat er in de Nationale dementiestrategie 2021-2030 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dat iedereen in Nederland gebruik zou moeten kunnen maken van ontmoetingscentra. Dat betekent dat er bij iedereen in de buurt een ontmoetingscentrum moet zijn  en vraagt om een groei van het huidige aantal naar zo’n 1700 centra in Nederland. Daarnaast kunnen initiatiefnemers van nieuwe ontmoetingscentra makkelijker subsidie krijgen van de gemeente omdat het om een goed onderbouwde en erkende interventie gaat.’