‘Plaats de zorgwereld in de leefwereld’

Binnen het huidige zorgstelsel krijgen burgers niet de juiste zorg en ondersteuning aangeboden. Dat constateert de Raad van Volksgezondheid en Samenleving (RvS). In het advies ‘Met de stroom mee’ beantwoordt de Raad de vraag welke aanpassingen in het zorgstelsel nodig zijn. Vier vragen over het advies aan Rian van de Schoot, directeur Leren, Innoveren en Onderzoeken bij Vilans en vanaf 2016 nauw betrokken bij het programma Integraal Werken in de Wijk.

De knelpunten in het zorgstelsel zoals genoemd in het RvS-rapport ‘Met de stoom mee’ zijn: Fragmentatie: het zorgstelsel is te ingewikkeld; mensen raken daardoor de weg kwijt in het zorgstelsel en missen goede zorg. Concurrentie: organisaties in de zorg, zoals zorginkopers en zorgaanbieders moeten met elkaar concurreren. Hierdoor is samenwerking in zorg en ondersteuning moeilijk, terwijl dit belangrijk is voor goede zorg. Solidariteit: mensen met een kwetsbare gezondheid en lager inkomen dragen relatief veel bij aan de zorg. Hierdoor kiezen zij er steeds vaker voor geen zorg te gebruiken die ze juist wel hard nodig hebben.

Herken je de knelpunten? En wat is volgens jou het grootste knelpunt?

‘Jazeker! De afweging tussen de publieke waarden vind ik het meest spannend, de druk is daar zo groot dat we het risico lopen dat de boel uit elkaar knalt. Voor Integraal Werken in de Wijk is de fragmentatie het meest herkenbaar, we proberen professionals zo toe te rusten dat burgers zo min mogelijk problemen in het stelsel tegenkomen als ze zorg en ondersteuning nodig hebben. Wat niet als knelpunt wordt genoemd, maar volgens mij heel wezenlijk is, is de vraag wat zorg en ondersteuning ons waard is. Hoe wil je dat de wereld er over een tijdje uitziet? Zorg heeft een grote impact op de Rijksbegroting, daarom moet je ook naar andere dossiers kijken, naar inkomensvraagstukken, naar onze solidariteit, naar duurzaamheid en ga zo maar door. De zorgwereld in de leefwereld plaatsen, dat mis ik nu nog.’

Met welke suggesties van de Raad zouden we morgen al moeten beginnen?

‘Stimuleren dat burgers voor elkaar zorgen! En dat we dan niet alleen naar de zorg kijken, maar bijvoorbeeld ook naar hoe werkgevers dat kunnen regelen. Verder spreekt de gedeelde zorgplicht van gemeenten en verzekeraars mij erg aan, en het betalen van de ouderenzorg uit twee in plaats van drie wetten. Ik ben fan van het Scandinavische model, daar is heel veel aan gemeenten toebedeeld die daarvoor ook zijn toegerust.’

Heb je vanuit jouw eigen praktijk en ervaring nog een advies?

‘Ik zou het vraagstuk breder benaderen dan alleen vanuit de zorg. Kijk bijvoorbeeld ook naar vraagstukken als inkomensongelijkheid en wonen, je kunt dan tot heel andere oplossingen komen. Een voorbeeld. Als mensen voor elkaar gaan zorgen, kunnen de mogelijkheden van geclusterd wonen toenemen. Mooi dat dit stelseladvies er is, maar we hebben ook behoefte aan een leefwereldadvies. En ik vind het jammer dat er in het advies zo weinig aandacht is voor andere kwetsbaren, zoals mensen in de gehandicaptenzorg. Het richt zich nu wel heel sterk op ouderen.’

Aan welke oplossingen draagt Integraal Werken in de Wijk nu al bij?

‘We zijn vooral bezig met het knelpunt van de fragmentatie. We proberen professionals te helpen daar zo goed mogelijk mee om te gaan, waardoor burgers daar zo min mogelijk last van ondervinden. Het gaat om maatwerk: zoek vanuit je eigen professioneel handelen de grenzen op, er is vaak meer mogelijk dan we denken. Integraal Werken in de Wijk stimuleert professionals en maakt hen sterker te handelen volgens de bedoeling.’