Transferverpleegkundige voorkomt onnodige opnames SEH

Steeds meer kwetsbare ouderen belanden onnodig op de spoedeisende hulp (SEH) in het ziekenhuis, blijven daar te lang of worden zonder medische noodzaak opgenomen. Het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein wil dat voorkomen door transferverpleegkundigen in te zetten op de spoedeisende hulp. Met resultaat: ouderen ontvangen de juiste zorg op de juiste plek en de beddencapaciteit van het ziekenhuis neemt daarmee relatief toe. Transferverpleegkundige voorkomt onnodige opnames SEH.

Een belangrijke oorzaak van onnodige opname is vaak dat vervolgzorg na ontslag niet snel kan worden geregeld. Daarom besloot het St. Antonius Ziekenhuis om een transferverpleegkundige op doordeweekse dagen in de avonduren in te zetten op de SEH. Een SEH-verpleegkundige schakelt haar in als er sprake is van een sociale indicatie (‘het gaat thuis niet meer’).

• Lees ook Nieuw model voorkomt onnodig verplaatsen bij spoedsituaties

Kijken naar thuissituatie en sociaal netwerk

De transferverpleegkundige sluit aan bij de verpleegkundige overdracht en eventuele bordbesprekingen van het SEH-personeel en gaat proactief op zoek naar deze doelgroep. De transferverpleegkundige heeft de expertise om holistisch te kijken naar de hele thuissituatie en het sociale netwerk om de patiënt heen, in combinatie met de sociale kaart van het zorg- en ondersteuningsaanbod en de beschikbaarheid daarvan. Zij kan daardoor nazorg gedegen en efficiënt regelen. 

Onnodige opnames voorkomen

‘Door deze werkwijze zijn concreet onnodige opnames voorkomen’, vertelt Marloes Berkelaar die onderzoek deed naar de werkwijze en inmiddels als Vilans-adviseur betrokken is bij het Model spoed in de ouderenketen. ‘Veel patiënten gingen dezelfde avond nog naar een plek in een passende zorginstelling of zelfs naar huis terug met uitgebreide of opgestarte thuiszorg. Een enkeling kon weer naar huis na interventie van de transferverpleegkundige in de vorm van een medisch hulpmiddel voor thuis.

Dit zijn allemaal patiënten die anders niet veilig zelfstandig terug naar huis hadden gekund en dus hoogstwaarschijnlijk op de SEH of op een andere afdeling van het ziekenhuis waren gebleven. Zo wordt de zorg uit stap 6 van het model, goede planning en zorg rondom ontslag, vooruitgeschoven naar stap 5, persoonsgerichte spoedzorg van goede kwaliteit.’

Grotere opnamecapaciteit ziekenhuizen

De werkwijze vergroot ook de opnamecapaciteit van het ziekenhuis. Berkelaar: ‘Een ‘kwetsbare oudere’ had een gemiddelde ligduur van 11 dagen waarvan 6 ‘verkeerde-beddagen’, waarin hij ligt te wachten totdat de nazorg geregeld is. Er is dus op capaciteitsgebied een positief resultaat behaald, maar ook in de kwaliteit van het ontslagmanagement van de spoedeisende hulp. Voor kwetsbare ouderen is het immers van groot belang om de juiste zorg op de juiste plek te ontvangen.’

• Lees ook de blog Hoe voorkomen we spoedsituaties bij kwetsbare ouderen?

Meerwaarde van transferverpleegkundige

‘Het holistisch kijken en anticiperend een anamnese maken om het sociale netwerk en de thuissituatie in kaart te brengen van de patiënt was de grote meerwaarde van de transferverpleegkunde op de SEH,’ vindt Marloes Berkelaar. ‘Hoewel de transferverpleegkundige nu al redelijk snel wordt ingezet als de patiënt eenmaal in een SEH-bed ligt, zou je dit moment eventueel nog verder naar voren kunnen halen (van stap 6 naar 4, effectieve ondersteuning bij toegang tot spoed).

Wachttijd beter benutten

‘De wachttijd voor een SEH-bed is bij veel SEH’s lang. Als de transferverpleegkundige deze wachttijd benut om op dat moment al een patiënt te zien van wie zij vermoedt dat deze niet zomaar zelf weer veilig naar huis kan, kan zij nog proactiever werken. Wordt de patiënt dan uiteindelijk alsnog vanwege een medische indicatie opgenomen, dan kan men toch sneller naar de juiste nazorg zoeken en hoeft iemand niet op een ziekenhuisbed te wachten, terwijl de patiënt medisch gezien al met ontslag kan.’

'De patiënten van de low care hebben we niet altijd in de gaten. Een kwetsbare oudere met een gebroken pols, die kan misschien wel thuiszorg gebruiken, maar dat hebben wij als SEH-verpleegkundigen niet altijd zo in de gaten. Ook kunnen we nog tijd winnen in het screenen van kwetsbare ouderen,' vertelt een SEH-verpleegkundige.

Ondersteuning aan huisartsenpost

De transferverpleegkundigen breiden op dit moment de werkwijze nog verder uit. Zij willen voorkomen dat kwetsbare ouderen überhaupt naar de SEH komen als de zorg veilig op een andere manier geregeld kan worden. Zij bieden daarom sinds kort ook ondersteuning aan de huisartsenpost en een aantal huisartsenpraktijken uit Utrecht-Noordwest om bijvoorbeeld een korte verblijfplek of thuiszorg ter plekke te regelen. ‘Dit ontlast de huisartsen enorm, en scheelt ze heel veel tijd en frustratie. Dit is een heel welkome dienst. De informatieoverdracht van huisarts richting de transferverpleegkundige en dan weer naar de betreffende zorgaanbieder is daarbij een punt van aandacht. Hier is nog winst te behalen, maar dit is al een heel mooi voorbeeld van hoe de transferverpleegkundigen feitelijk in het model stap 6 naar stap 3 halen, ondersteuning bij complexe behoeften,’ constateert Berkelaar.

Werkzame elementen

• De lijnen tussen de transferverpleegkundige en het SEH-personeel zijn na deze interventie veel korter. Zij weten elkaar te vinden en dit levert positieve resultaten op voor de nazorg na spoedzorg. Het is al een hele winst gebleken als je van elkaar hoort wat je nodig hebt om het gezamenlijke doel te bereiken. De transferverpleegkundige: ‘Je werkt veel proactiever, je voelt en ziet hoe druk het is. Je bent veel meer benaderbaar als je er bent, dan wanneer ze moeten bellen.’
• Nauw contact met de regionale VVT-sector is van vitaal belang om een project als dit te laten slagen. Om in het piekmoment van de SEH (dagelijks tussen 16.00 en 19.00 uur) en voor huisartsen meer in de namiddag snel patiënten te kunnen doorverwijzen naar een zorginstelling, zijn goede afspraken met de coördinatoren daar belangrijk, zodat zij ook ’s avonds nieuwe patiënten kunnen ontvangen. Dat betekent dat er zo nodig ook een specialist ouderengeneeskunde dienst heeft om akkoord te geven. Daarnaast is een uitdaging dat er ook beddenkrapte is in de zorginstellingen. Er is ook daar weinig doorstroom en de problematiek van de patiënten wordt steeds complexer. Structureel contact om hier regionaal inzicht in te hebben en een gebruikersvriendelijk medium om hierover te communiceren zijn daarom ook noodzakelijk. Mensen in contact brengen met elkaar is de eerste stap.

Model 'Spoed in de ouderenketen'

Steeds meer zorgorganisaties gaan proactief en preventief aan de slag om te voorkomen dat kwetsbare ouderen onnodig in spoedsituaties terecht komen. Vilans heeft een model ontwikkeld en een aantal andere instrumenten om organisaties daarbij te helpen.

• Bekijk deze toolkit