Bevorderen van zelfmanagement
Mirjam (36)
'Ik heb al meerdere zorgverleners ontmoet die mij vertellen wat ik moet doen, dat werkt bij mij niet. Ik wil graag dat zorgverleners me bevragen, kijken naar wie ik ben en me op die manier helpen bedenken hoe ik een probleem het beste kan oplossen'.
Frits (41), maatschappelijk werker in een wijkteam
'Als je echt aan zelfmanagement wilt doen dan betekent dat intensief samenwerken met je cliënt'.
Ieder mens is een zelfmanager. De één lukt het beter om de regie te voeren over zijn gezondheid en gedrag dan de ander. Ondersteunen van zelfmanagement is maatwerk: voor iedereen is het anders. Samen met de cliënt ga je op zoek naar wat voor hem belangrijk is in zijn leven, maak je afspraken óf en hoe hij aan zijn gezondheid en gedrag wil werken.
Zelfmanagement en zelfregie
Zelfmanagement en zelfregie
Zelfmanagement heeft alles te maken met het vinden van een goede balans tussen een ziekte of aandoening en de gevolgen die dit heeft op het dagelijks functionering in relatie tot de eisen die worden gesteld door het dagelijks leven. Het leven staat centraal en niet de ziekte. De context waarin het leven zich afspeelt en de steun van naasten spelen een belangrijke rol bij zelfmanagement. Het is daarbij belangrijk dat mensen zelf de keuze hebben welke zorg wordt ingezet om een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te bereiken of te behouden.
Symptoom reductie is belangrijk. Wanneer je in de greep bent van angst, depressie en psychose is dat niet prettig, iedereen is deze symptomen liever kwijt dan rijk. Maar als je even verder kijkt, merk je dat symptomen dempen niet het enige aspect is. Het leren omgaan met de klachten, het voeren van eigen regie over de behandeling en ontdekken dat je, ondanks symptomen, toch bezig kunt zijn met betekenisvolle doelen die voldoening geven zijn daarbij van groot belang.
Zelfregie in de dialoog tussen cliënt en professional gaat uit van 4 waarden:
- Eigenaarschap: de cliënt beslist zelf over in te zetten zorg en ondersteuning en heeft de leiding, de professional volgt hem hierin.
- Kracht: krachten van cliënten zijn minstens zo belangrijk als de klachten. De professionals vraagt krachten uit en heeft hier aandacht voor.
- Motivatie: de motivatie van de cliënt is de belagrijkste maatstaaf voor wat een goede keuze is. Professionals helpen de client om zijn motivatie te vinden.
- Contacten: contacten met anderen zijn van groot belang, de professionals ondersteunen de client bij het in kaart brengen en versterken van zijn contacten.
In deze video zie je wat er allemaal bij zelfmanagement komt kijken.
Inzet van e-Health
Binnen de GGZ wordt op verschillende manieren geprobeerd zelfmanagement van cliënten te bevorderen. Voorbeelden hiervan zijn e-health toepassingen en apps.
Een voorbeeld is de GGZ Centraal app waarmee cliënten via hun telefoon toegang hebben tot hun dossier, contact met een behandelaar en het kunnen bijhouden van metingen en (lab)uitslagen.
https://www.youtube.com/watch?v=SsG-Z-9cxcw
Bron: GGZ Centraal/ YouTube
Een ander voorbeeld zijn de online modules van Minddistrict. Dergelijke toepassingen kunnen cliënten helpen om meer invloed te kunnen krijgen op hun behandeling.
Bron: Minddistrict/ YouTube
Hieronder vind je de opdrachten bij dit onderwerp. We zijn benieuwd naar je ervaringen met de opdrachten. We horen graag wat je ermee gedaan hebt.
Je kunt foto's, verhalen en filmpjes naar ons opsturen. Op deze plek in de kennisbundel gaan we de mogelijkheid bieden om je ervaringen te delen met andere docenten.
Via onderstaande knop kun je contact met ons opnemen.
Opdracht 1: Hoe kun je zelfregie bevorderend werken?
Opdracht
- Maak groepjes van 3 studenten.
- Lees het document over zelfregie (pdf); welke elementen vallen je op?
- Denk eens terug aan je laatste stage, herken je het toepassen van alle elementen op deze stageplek? Welke elementen wel en welke niet? Waar ligt wat jou betreft verbetering voor de betreffende afdeling? Bespreek dit in een groepje van 3.
- Bedenk voor jezelf welke slechte gewoonte je graag zou willen veranderen. Bekijk de “vragen voor een gesprek met de cliënt” en bespreek aan de hand van deze vragen de veranderingswens van je medestudent. De ene student heeft de rol van professional, een andere de rol van cliënt en de derde student heeft de rol van observator. Na afloop vraagt de observator aan zowel de professional als de cliënt naar zijn ervaringen en geeft feedback aan de professional over zijn zelfregie verhogende gesprekstechnieken.
Bron: Movisie
Opdracht 2: Interventies ter bevordering van zelfmanagement
Opdracht
- Wat vind je van het gebruik van technologie in de ggz ten behoeve van het bevorderen van zelfmanagement?
- Op welke wijze denk je dat technologie zelfmanagement zou kunnen bevorderen?
- Ben je bekend met toepassingen op dit gebied? Deel deze in je onderwijsgroep.
Bron: Minddistrict
Opdracht 3: Meetinstrumenten om de mate van zelfmanagement te meten
Bron: Zelfzorgondersteund instrumentenkiezer.nl (pdf)
Het is niet altijd vanzelfsprekend om zelfmanagement in te zetten als basis voor de zorg en ondersteuning. Het kan hierbij helpend zijn inzicht te krijgen in iemands vaardigheden, motivatie en self-efficacy met betrekking tot zelfmanagement. Er zijn voor de ggz nog weinig meetinstrumenten beschikbaar om de mate van zelfmanagement te meten. In de huisartsenpraktijk wordt de SelfManament Screening, de SeMaS, gebruikt.
Via onderstaande links is het instrument en de handleiding te vinden:
- SeMaS vragenlijst (pdf)
- SeMaS Handleiding (pdf)
Een ander instrument gericht op het in kaart brengen van zelfmanagement is het generieke (niet ziektespecifieke) instrumenten Self-management ability scale (SMAS-30) (pdf, pagina 8 tot 12).
Opdracht:
- Bekijk beide meetinstrumenten. Wat valt je op aan de meetinstrumenten?
- Welk meetinstrument lijkt je het meest geschikt voor de psychiatrie en waarom?
- Wat zou eventueel aangepast moeten worden aan dit meetinstrument?
- Wat zou het gebruik van een dergelijk instrument je op kunnen leveren?
Mirjam (36)
'Ik heb al meerdere zorgverleners ontmoet die mij vertellen wat ik moet doen, dat werkt bij mij niet. Ik wil graag dat zorgverleners me bevragen, kijken naar wie ik ben en me op die manier helpen bedenken hoe ik een probleem het beste kan oplossen'.
Frits (41), maatschappelijk werker in een wijkteam
'Als je echt aan zelfmanagement wilt doen dan betekent dat intensief samenwerken met je cliënt'.