5A-model Stap 1: Achterhalen

Achterhalen is de eerste en meest beslissende stap bij zelfmanagementondersteuning. Hierbij is er aandacht voor alles wat komt kijken bij het leven met een chronische aandoening. Dit betekent dat zorgverleners aandacht geven aan:

1. Wat het leven met de ziekte voor de persoon betekent en hoe dat leven eruitziet.
2. Wat het eigen aandeel in de zorg van de cliënt kan zijn: voorkeuren en mogelijkheden.
3. Welke zorg- en hulpbronnen kunnen worden ingeschakeld.

Daarvoor achterhaalt de zorgverlener bij de cliënt (en zijn omgeving):

• Verwachtingen van het leven met de aandoening in de (nabije) toekomst.
• Eigen ervaringen met zijn aandoening.
• Wat hij weet over zijn aandoening.
• Hoe hij zijn emoties over de aandoening met zijn omgeving kan delen.
• Aanwezige motivatie en discipline om de aandoening in zijn leven in te passen.
• Hoeveel vertrouwen hij heeft in zijn eigen kunnen.
• Wat hij zelf kan en wil doen in het zorgproces.
• De kernwaarden van de beleving van de aandoening beïnvloeden (bijvoorbeeld religie, cultuur, visie op zorg en zelfstandigheid).

Hulpmiddelen en valkuilen bij Achterhalen

Valkuilen bij Achterhalen (5A-model Zelfmanagementondersteuning)

Voor de stap Achterhalen zijn diverse hulpmiddelen beschikbaar.

1. Rake vragen
2. QUEZ-vragen
3. ZelfredzaamheidsRadar (voor de thuiszorg)
4. Zelfmanagement Web (voor verpleegkundige consulten)
5. Werkblad Samen Ontdekken (zie Downloads)
6. Gesprekskaart Baas over je eigen gezondheid (zie Downloads)
7. Voor zorg in verpleeghuizen kan je hier voorbeelden vinden:
   • In de publicatie 'Ken je cliënt' (pdf) lees je meer over de instrumenten en praktijkvoorbeelden
   • 5 instrumenten voor persoonsgerichte zorg

Valkuilen bij Achterhalen:

• Te snel concluderen dat de voorkeuren van de cliënt al bekend zijn. Bijvoorbeeld omdat de persoon allang in zorg is, en de zorgverlener ervan uitgaat dat wensen en voorkeuren hetzelfde blijven over de tijd.
• Te veel uitgaan van eigen waarden en normen van de zorgverlener. Bijvoorbeeld: een verzorgende hecht veel waarde aan zelfstandig wassen en aankleden. In haar beleving is het goed om zoveel mogelijk zelf te doen, terwijl de cliënt misschien andere prioriteiten heeft: zijn energie bewaren voor andere activiteiten.

Daarom is het van belang om regelmatig na te vragen wat de behoeftes en voorkeuren zijn van de zorgvrager en zijn omgeving.