Onderzoek: dit dragen zorgtechnologieën bij

Veel organisaties zijn op zoek naar deze antwoorden. Vilans deed opnieuw samen met zorgorganisaties onderzoek binnen Anders Werken in de Zorg (AWIZ) Midden- en West-Brabant naar 12 verschillende technologieën. Wat onderzochten we en wat viel op?

De reeks van zes nieuwe onderzoeken vind je onder de downloads. Per technologie tref je hier een factsheet (samenvatting) aan en een uitgebreide rapportage. 

Download de zes onderzoeken die Vilans eerder uitvoerde.

Slimme bedsensor: meer rust in de nacht en persoongerichte zorg 

De bedsensor geeft zorgmedewerkers een beter beeld van de cliënt in de nacht. Zo kunnen zij betere, persoonsgerichte zorg bieden. De sensor wordt gebruikt bij mensen die valgevaarlijk of onrustig zijn, zoals cliënten met dementie.

Uit eerder onderzoek met de bedsensor bleek dat die zorgmedewerkers rust en overzicht biedt tijdens de nachtzorg. Cliënten zelf ervaarden een betere nachtrust. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat de sensor ook van meerwaarde is voor de ochtendzorg, die daarmee op het juiste moment plaatsvindt.

Naast detecteren en signaleren, verzamelt de bedsensor ook data over een langere tijd. Die informatie is nuttig om bijvoorbeeld de zorg beter af te stemmen op het ritme van de cliënt. Of om behandelaren te informeren, veranderingen van de zorgvraag van de cliënt te monitoren of bijvoorbeeld om beter passende roosters te maken. Deze verschuiving naar meer datagedreven werken vraagt veel tijd en inspanning van zorgorganisaties omdat op dit moment de ervaring nog ontbreekt.

De meerwaarde van het extramuraal gebruik van de bedsensor is nog niet duidelijk. Er zijn nog veel vragen en de focus ligt daarom voorlopig nog op intramuraal.

Innovatief hoeslaken: minder fysieke belastingen en lagere kosten 

Een innovatief hoeslaken helpt cliënten gemakkelijker te draaien en te bewegen in bed, zodat je problemen als doorligplekken voorkomt. Als cliënten weer zelf kunnen bewegen in bed, biedt dat hun meer comfort en zorgmedewerkers hoeven minder vaak cliënten van positie te wisselen, wat fysiek zwaar werk is.

In dit onderzoek zijn er businesscases gemaakt voor 5 cliëntenprofielen:

1. mensen met (risico op) decubitus
2. mensen met verminderde bewegingsvrijheid
3. mensen die veel transpireren
4. mensen met incontinentie
5. mensen die onrustig of overprikkeld zijn

De inzet van Skincair (een innovatief hoeslaken) voor deze cliëntprofielen leidt tot zowel besparingen in personele als materiële kosten. De financiële besparingen zijn hoger naarmate de decubitus gevorderd is en lager naarmate de cliënt mobieler is. 

Voor een aantal fictieve afdelingen zijn de besparingen berekend. De meeste baten ontstaan op afdelingen waar zorgmedewerkers veel tijd aan cliënten besteden, bijvoorbeeld vanwege mobiliteitsproblemen. Er is dus vooral besparing mogelijk op personeelsinzet en niet op materiële kosten.

Praten in plaats van typen: wat doet het met de rapportagesnelheid en -kwaliteit?

De zorg besteedt veel tijd aan registratie en rapporteren. Wel 35% van de werktijd! Een oplossing kan spraakgestuurd rapporteren zijn: zorgmedewerkers maken de rapportage door hardop in te spreken. Dit onderzoek geeft aan dat spraakgestuurd rapporteren in het algemeen minder tijd kost dan het typen van traditionele rapportages. 

Deze tijdsbesparing is wel afhankelijk van de functies. Verzorgenden besparen de meeste tijd (namelijk 15 minuten per dag), maar hbo-verpleegkundigen hebben juist meer tijd nodig voor spraakgestuurd rapporteren (geschat bijna 30 minuten per dag). Dit komt onder andere doordat ze nog moeten leren omgaan met deze nieuwe manier van werken.

Over de kwaliteit van de spraakgestuurde rapportages zijn de meningen verdeeld. Zorgmedewerkers vergeten minder snel dingen, omdat er minder tijd zit tussen het zorgmoment en het rapporteren. Hierdoor neemt de kwaliteit dus toe. Andere zorgmedewerkers vinden het juist lastig om hardop de informatie onder woorden te brengen en soms ‘verstaat’ de spraakherkenning niet de juiste woorden.

Slimme planningsmethode: betere zorgplanning en efficiëntere inzet personeel 

Zorgorganisaties willen hun medewerkers zo efficiënt mogelijk inplannen, ook vanwege het groeiende personeelstekort. Welke zorgvragen en -taken zijn er en wie kunnen deze het beste doen? TONOS Plannen is een slimme planningsmethode die laat zien op welk moment je welke zorgtaak het beste uitvoert. En hij zorgt ervoor dat dit gebeurt door zorgmedewerkers van het juiste niveau.

Tijdens het onderzoek zijn er interviews gehouden met organisaties die deze planningstool inzetten. Dankzij de planningstool bleek het mogelijk versnipperde diensten beter op elkaar te laten aansluiten. 

Enkele organisaties gaven aan dat het mogelijk interessant is om vanuit deze inzichten onderbouwde keuzes te maken voor de inzet van (nieuwe) zorgtechnologie.

Heupairbag: meer bewegingsvrijheid en minder valangst

Elk jaar belanden meer dan 117.000 ouderen op de spoedeisende hulp na een val, vaak met ernstige gevolgen zoals een heupfractuur. De Wolk is een innovatieve heupairbag die bewegingen meet en bij een val automatisch luchtkussens opblaast om de heup te beschermen. Wij hebben deze heupairbag onderzocht in intramurale en extramurale setting.

Intramuraal (in zorginstellingen) blijkt de heupairbag vooral bij somatische bewoners bij te dragen aan meer bewegingsvrijheid en minder valangst. Sommige cliënten durven hierdoor weer zelf te lopen, maar anderen zien het juist als een teken van hun kwetsbaarheid of hebben meer hulp nodig bij het aan- en uittrekken van de heupairbag. Bij bewoners met cognitieve achteruitgang kan de heupairbag minder effectief zijn, omdat zij het nut ervan niet altijd begrijpen.

Extramuraal lijkt de inzet van de heupairbag lastiger. Cliënten moeten zelf, vaak met familie, het gebruik regelen. Door hoge werkdruk van wijkverpleegkundigen en geen extra zorgmomenten, is het moeilijk om cliënten en naasten te motiveren de heupairbag te dragen en hen daarbij te begeleiden.

Beeldbellen in de zorg: verwachte effecten zijn minder reistijd en betere efficiëntie 

Zorgmedewerkers en specialisten zijn vaak veel tijd kwijt met het reizen tussen verschillende cliënten of zorginstellingen. Specialisten hebben een volle agenda, waardoor zij cliënten niet altijd even snel kunnen helpen. Technologieën om ‘op afstand’ met elkaar te communiceren of mee te kijken kunnen dit probleem oplossen.

Dit onderzoek maakte onderscheid tussen Zorg op afstand en Expertise op afstand. Hierbij is Zorg op afstand contact op afstand van zorgverleners met cliënten door technologieën als beeldbellen. Expertise op afstand staat voor technologieën voor contact van zorgverleners met elkaar waarbij een expert bijvoorbeeld op afstand meekijkt met een zorgmedewerker in de zorginstelling en advies geeft via een beveiligde communicatie-app.

Het onderzoek heeft de zorgmomenten in kaart gebracht waarbij deze technologieën bruikbaar zijn en welke effecten die hebben.

Zorg en Expertise op afstand worden vooral ingezet als de zorgmedewerker voornamelijk begeleidt of controleert en bijna geen fysieke handelingen uitvoert. Denk dan bijvoorbeeld aan medicatie-inname, maaltijden, inloopmomenten, insuline spuiten of ondersteuning bij douchen. Door beeldzorg via Zorg op afstand is de verwachting dat de reistijd vermindert en dat zorgmedewerkers efficiënter worden ingezet. Ook kunnen zorgmedewerkers met fysieke klachten via beeldzorg blijven werken. 

Met Expertise op afstand kunnen specialisten meekijken bij bijvoorbeeld wondzorg, bloedtransfusies of gedragsobservaties. De verwachting is dat de reistijd vermindert, maar ook dat zorgmedewerkers en specialisten beter en sneller gaan samenwerken. Hierdoor kunnen cliënten sneller de juiste zorg krijgen.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op Anders Werken in de Zorg