Samen zorg passend maken: hoe doe je dat?

Iedereen in Nederland heeft recht op passende zorg en ondersteuning, maar de werkelijkheid is anders. Dat concludeert onder andere de Raad van Volksgezondheid & Samenleving (RVS) in een recent essay ‘passende zorg is inclusieve zorg’. Daarin gaat de RVS in op de vraag wat er nodig om de zorg inclusiever te maken, uitgaande van de dynamische en complexe relatie tussen kennis en bewustzijn. Volgens de RVS is er binnen de zorgsector te weinig aandacht voor verschillen tussen mensen zoals lichamelijke en psychische vermogens, culturele achtergrond en sekse. Dit verkleint de kansen van mensen op passende zorg.

Als je in Nederland woont, heb je recht op goede zorg, ongeacht wie je bent, waar je woont, waar je geboren bent, wat je huidskleur is, wat je gelooft, van wie je houdt, wat je opleiding is of hoeveel je bezit. De werkelijkheid is een andere, meldt de RVS: 

Symptomen van hartfalen bij vrouwen worden slecht herkend, stigma’s over mensen met overgewicht leiden tot gebrekkige diagnoses, in verzorgingstehuizen met een hetero-norm voelen oudere LHBTI-personen zich niet thuis, en de sterfte rond de geboorte bij kinderen van ouders met een migratieachtergrond is groter, om maar enkele voorbeelden te noemen. Nederland wordt steeds meer divers en de zorg sluit daar te vaak nog niet op aan.

Samen zorg passend maken

Volgens expert Martijn Simons van Vilans moet er in het denken en werken vanuit diversiteit aandacht zijn voor de dynamieken tussen zorgvrager en zorgverlener. ‘Het is niet alleen van belang om te kijken naar diversiteit bij zorgvragers, zoals de RVS aangeeft. Als zorgverlener doet je eigen achtergrond er óók toe. Het is dus uitermate belangrijk om aandacht te besteden aan hoe die verschillen en overeenkomsten een rol spelen in de relatie tussen zorgvragers en zorgverleners. Dat betekent dat in de langdurige zorg niet alleen kennis over verschillen belangrijk is, maar dat er ook kennis over werken vanuit verschillen en overeenkomsten gedeeld moet worden. Juist die laatste kennis, de ervaringskennis, vertelt veel over de eigen positie in diversiteit van de professional en de manier waarop dit een rol speelt in de dagelijkse relatie met zorgvragers.'

'Om samen zorg passend te maken, is het immers ook van belang om je eigen positie te kennen als professional. Een van de manieren waarop Vilans helpt om dit inzichtelijk te maken, is door met zorgprofessionals hierover in gesprek te gaan aan de hand van zogenaamde identiteitskaarten. Dit zorgt er voor dat professionals zich bewuster worden van de breedte van het onderwerp diversiteit en tegelijkertijd levert het kennis op over de eigen positie in het werk. Het is die wisselwerking tussen kennis over diversiteit en kennis vanuit diversiteit die het mogelijk maakt om écht passende zorg te verlenen.’

• Lees meer over diversiteit in de ouderenzorg op Zorg voor Beter